آشنایی با ۵ استان ساحلی دریای خزر و شمال غربی کشور برای سفر در نوروز 

خبرگزاری میزان - در این گزارش با ۵ استان شمالی کشور از گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل و آذربایجان شرقی برای سفر در نوروز آشنا می‌شویم.

استان گلستان

استان گلستان از استان‌های شمالی کشور است که قبلا بخشی از استان مازندران بوده است. آب‌وهوای معتدل، طبیعت زیبا و متنوع، وجود جنگل و صحرا در فاصله کم و هم‌جواری با دریای کاسپین (دریای خزر) همه از دلایلی است که استان گلستان را به گزینهی خوبی برای گذراندن تعطیلات و گشت‌وگذار تبدیل می‌کند.

تاریخچه

استان گلستان از سال ۱۳۷۶ از استان مازندران جدا شد و هویت مستقل خود را پیدا کرد. پیشینهی تاریخی این استان به دوران پارینه سنگی باز می‌گردد. استان گلستان که در ابتدا با نام‌های دیگری مانند ورگانه (در کتیبه داریوش در بیستون)، گورکان (در نوشته‌های پهلوی) و استرآباد (در زمان خشایارشا) خوانده می‌شد، از سال ۱۳۱۶ گرگان نامیده شد. اکنون شهر گرگان، مرکز استان گلستان است.

غیر از شهر‌هایی مثل گرگان و گنبد کاووس که از شهر‌های مهم و قدیمی استان گلستان به حساب می‌آیند، سایر شهر‌های این استان در واقع روستا‌های متمرکز و به هم پیوسته‌ای بوده‌اند که در طول زمان گسترش یافته و به شهر تبدیل شده‌اند.

جغرافیا

استان گلستان در بین استان‌های سمنان، مازندران و خراسان شمالی واقع شده است و هم‌مرز با کشور ترکمنستان است. گلستان، استانی سرسبز با آب و هوایی معتدل است. بخش‌هایی از رشته‌کوه البرزِ شرقی از سمت غرب به شرق استان کشیده است و هر چه به سمت شرق می‌رویم از ارتفاع کوه‌ها کاسته می‌شود.

آب و هوا

استان گلستان آب‌وهوایی معتدل و نیمه‌مرطوب دارد، اما هر چه به قسمت‌های شمالی و مرز این استان با ترکمنستان نزدیک می‌شویم، آب‌وهوای آن گرم و خشک می‌شود. بهار‌هایی خنک و معتدل، تابستان‌هایی گرم و زمستان‌هایی سرد همراه با بارش برف و باران را در این استان تجربه خواهید کرد.

در حالی‌که به دلیل نوع طبیعت و آب‌وهوای استان گلستان در هر فصلی از سال می‌توان به آن سفر کرد، بهترین زمان سفر به این خطه، پاییز و بهار است.

شهر‌های استان گلستان

استان گلستان از ۱۴ شهرستان به نام‌های آزادشهر، آق قلا، گرگان، گنبد کاووس، بندر ترکمن، گمیش تپه، رامیان، کردکوی، بندرگز، علی‌آباد کتول، گالیکش، کلاله، مراوه تپه و مینودشت تشکیل شده است.

گرگان

گرگان، مرکز استان گلستان است که در شمال شرقی کشور واقع شده است. از معروف‌ترین تفرجگاه‌های این شهر پارک جنگلی ناهارخوران است که در چهار کیلومتری جنوب شهر گرگان قرار دارد. بازار تاریخی نعلبندان نیز از بازار‌های گرگان است که در بافت قدیمی گرگان واقع شده است و قدمت آن به سال ۳۵۷ هجری قمری باز می‌گردد. پارک النگ‌دره، جنگل توسکستان، روستا و آبشار زیارت، تپه تاریخی تورنگ، آبشار رنگو و پارک جنگلی قُرق از دیدنی‌های شهر گرگان هستند.

از آثار تاریخی گرگان و اطراف آن می‌توان به مدرسه عمادیه، مسجد جامع گرگان، خانه باقری، خانه تقوی‌ها و خانه امیرلطیفی اشاره کرد.

گنبد کاووس

گنبد کاووس، دومین شهر بزرگ استان گلستان بعد از گرگان است که بیش از نیمی از جمعیت این شهرستان را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین جاذبه دیدنی این شهر گنبد کاووس یا قابوس است که در فهرست آثار فرهنگی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است. نام این شهر نیز برگرفته از همین برج است.

در محدوده شهرستان کلاله، زیارتگاه و گورستان خالد نبی و هزاردره اطراف آن ارزش بازدید دارند. هم‌چنین تالاب‌های آلماگل، آجی‌گل و آلاگل و گل‌فشان‌های مسیر اینچه برون از بهترین مقاصد پرنده‌نگری و طبیعت‌گردی منطقه هستند.

بندر ترکمن

همان‌طور که از نامش پیداست، بندر ترکمن از شهر‌های بندری استان گلستان است که در سواحل شرقی دریای کاسپین (دریای خزر) واقع شده است و در فاصله ۴۰ کیلومتری از مرکز استان قرار دارد. این شهر که در دوران پهلوی و در سال ۱۳۰۶ بنا شده است در ابتدا بندر شاه نام داشت. اکثر اهالی شهر، ترکمن و سنی مذهب هستند.

از مناطق دیدنی بندر ترکمن که در کنار جذابیت گردشگری، از منظر اقتصادی نیز اهمیت زیادی دارد جزیره آشوراده است که در غرب بندر ترکمن واقع شده است. برای بازدید از این جزیره باید به اسکله بندر ترکمن بروید و از آن‌جا با قایق‌های محلی خود را به آشوراده برسانید.

غیر از جزیره‌ی آشوراده، اسکله و بازارچه‌ی ساحلی بندر ترکمن نیز از مناطق دیدنی این شهر هستند. همچنین اسب‌های ترکمن شهرتی جهانی دارند که برای تماشای اسب‌های اصیل ترکمن و مسابقات اسب‌دوانی می‌توان به روستای قره قاشلی در ۱۰ کیلومتری بندر ترکمن سفر کرد.

اقامت‌گاه‌ها

هتل قصر بوتانیک در گرگان، هتل کانیار در علی‌آباد کتول، هتل جهان‌گردی ناهار خوران در گرگان و هتل قصر در مینودشت از هتل‌های خوب این استان هستند. اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی شاریسه و ساسنگ در مینودشت، اقامت‌گاه خالد نبی و اقامت‌گاه ریگ چشمه در علی آباد از مکان‌هایی است که برای تجربه‌ی سفری اقتصادی‌تر در دل طبیعت می‌توان انتخاب کرد.

رستوران‌ها

از رستوران‌های خوب گرگان در منطقه پارک جنگلی ناهارخوران، رستوران عمارت است که از رستوران‌های شیک و ممتاز گرگان به حساب می‌آید. در منوی رستوران عمارت در کنار انواع غذا‌های محلی، غذا‌های دریایی، انواع کباب‌ها و فست فود نیز طبخ می‌شود. همچنین رستوران اکبر جوجه نیز در گرگان شعبه دارد که جوجه و مرغ‌ترش آن بسیار معروف است. این رستوران در ابتدای کمربندی گرگان واقع شده است.

رستوران غذای ترکمنی و رستوران گندم از بهترین رستوران‌های گنبدکاووس هستند. رستوران کاسپین در بندرترکمن نیز از رستوران‌های خوبی است که می‌توان غذا‌های دریایی و محلی بندرترکمن را در آن امتحان کرد.

غذا‌های محلی

هلی‌آش از غذا‌های سنتی استان گلستان است که بعضی به آن آش‌آلو هم می‌گویند. از نخود، لوبیا، برنج، سبزی و گوجه‌سبز برای طبخ این آش استفاده می‌شود. ماش پلو، گوجه آش و بولامه از دیگر غذا‌های سنتی استان گلستان هستند. بولامه غذایی شبیه به حلیم است که معمولا در هفتمین روز تولد نوزاد و برای پذیرایی از میهمان‌ها در جشنی زنانه طبخ می‌شود.

چِکدِرمه از غذا‌های محلی بندرترکمن و تا حد زیادی شبیه به استامبولی پلو است و با دوغ و سبزی سرو می‌شود.

سوغات

حلوای اُماج نوعی حلوای محلی است که معمولا برای ایام نوروز تهیه می‌شود. این حلوا را که معمولا به شکل لوزی برش می‌زنند می‌توان از شیرینی‌فروشی‌ها تهیه کرد. سرغربیلی از دیگر شیرینی‌های محلی گلستان است که در تهیه خمیر آن از شیر یا ماست استفاده می‌شود.

از معروف‌ترین شیرینی‌های این استان که ثبت ملی شده، نان پادِرازی است که در دو نوع خشک و روغنی تهیه می‌شود.

صنایع دستی

ابریشم بافی، جاجیم‌بافی و گلیم بافی از صنایع دستی استان گلستان به حساب می‌آیند. پلاس‌بافی نیز از دیگر هنر‌های دستی این استان است که نوعی قالی بدون پرز و از فرش‌های گره‌دار است که در شهر‌های مختلفی از این استان به ویژه مینودشت، رامیان، کلاله و در شهر‌ها و روستا‌های ترکمن‌نشین بافته می‌شود.

نمدمالی، سوزن‌دوزی و پوستین‌دوزی نیز از دیگر صنایع دستی این استان است.

آداب و رسوم

یکی از رسوم جالبی که در استان گلستان و در میان مردم ترکمن معروف است، جشن آق‌آش است. هر یک از مردان ترکمن که به ۶۳ سالگی می‌رسند به دلیل هم‌سن شدن با طول عمر حضرت محمد (ص) با دعوت از نزدیکان و آشنایان خود و طبخ غذای چکدرمه، جشنی را تحت عنوان آق‌آش برگزار می‌کنند. این جشن در فهرست آثار ملی و معنوی کشور ثبت شده است و دارای برنامه‌های متنوعی، چون مولودی‌خوانی، شعرخوانی و اجرای موسیقی سنتی است.

استان مازندران

مازندران با جلگه‌های سرسبز، کوهستان‌های پربرف، بیشه‌زار‌ها و جنگل‌های هیرکانی در کنار سواحل زیبای دریای کاسپین (دریای خزر)، یکی از پرطرفدارترین استان‌های ایران برای گردشگری به شمار می‌رود.

تاریخچه

بررسی‌های باستان‌شناسی غار‌های هوتو و کمربند بهشهر نشان می‌دهد که سکونت انسانی پیش از میلاد مسیح در این منطقه وجود داشته‌است. در کتیبه‌ی بیستون نیز از حدود جغرافیایی مازندران و گیلان با نام پتشواریش نام برده شده است.
این منطقه پیش از این «طبرستان» نامیده می‌شد و در قرن هفتم هجری قمری به مازندران تغییر نام داد. 

جغرافیا

بلندترین کوه ایران، دماوند، در استان مازندران واقع شده است. این استان با استان‌های گلستان، سمنان و تهران همسایه است و از دریا به کشور‌های ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و آذربایجان راه دارد.

آب و هوا

آب‌و‌هوای کوهستانی و معتدل خزری بر مناطق مختلف مازندران حکم‌فرمایی می‌کند. شهر‌های غربی استان که در همسایگی گیلان قرار دارند، بارندگی بیشتری را تجربه می‌کنند و تابستان‌هایی گرم و زمستان‌های نسبتا سردی دارند. قسمت‌های کوهستانی و ییلاقات تابستان‌هایی معتدل و زمستان‌هایی پربرف و بسیار سرد را می‌گذرانند.

شهر‌های استان مازندران

استان مازندران پنجاه و هشت شهرستان دارد که در ادامه تعدادی از آن‌ها را مرور می‌کنیم.

ساری

ساری با قدمتی دیرین، محل تاج‌گذاری آقامحمدخان قاجار بوده است. گردشگرانی که به این شهر می‌روند میدان ساعت ساری را خواهند دید که در هر ساعت صدای زنگش به گوش می‌رسد.

اگر از شهر بیرون بزنید، جاذبه‌های طبیعی زیادی انتظار شما را می‌کشد. برای رسیدن به برخی جاذبه‌ها بیش از ۲ ساعت از ساری راه در پیش دارید. چشمه‌های پلکانی باداب‌سورت، سد سلیمان تنگه با امکان اسکی روی‌آب و قایق‌سواری، مجموعه‌ی تاریخی فرح‌آباد با آثاری متعلق به دوره‌ی صفوی (مسجد جامع، مدرسه و کاخ جهان‌نما که تنها ویرانه‌های از آن باقی مانده است)، دریاچه‌ی چورِت و میانشه، برج رِسکِت که در قرن پنج هجری ساخته شده است، برخی از جاذبه‌های اطراف ساری را تشکیل می‌دهند.

بابلسر

بابلسر شهری ساحلی است که در منطقه‌ای جلگه‌ای واقع شده است. این شهر توسط رودخانه‌ی بابُلرود به دو قسمت تقسیم می‌شود. در پیاده‌رو‌های بالای بابلرود، تصویر درختان صنوبر سر به فلک کشیده با شما ماندگار خواهد شد.

تماشای حیات وحش در پارک وحش بابلسر، قایقرانی در بابلرود و بالاخره قدم‌زدن در ساحل بابلسر برخی از تفریحات این شهر هستند.

رامسر

رامسر که نام قدیمش سخت‌سر بوده، غربی‌ترین شهر مازندران است و با رودسر استان گیلان همسایه است. عاملی که بر علاقه‌ی گردشگران به این شهر افزوده است، نزدیکی جنگل و دریاست.

رامسر را به دلیل وجود قله‌های مخروطی، مزرعه‌های چای، باغ‌های مرکبات، شالیزار‌های زیبای برنج، آبشارها، مناطق ییلاقی، غار‌ها و چشمه‌ها و بالاخره آب‌گرم‌های معدنی‌اش «عروس شهر‌های شمال» می‌نامند.

از جاذبه‌های دیدنی اطراف این شهر، روستای زیبای جواهرده است که علاوه بر طبیعت بکرش، آثار باستانی همچون مسجد آدینه با پیشینه‌ای بیش از ۷ قرن و گور‌های گبری را در خود جای داده است.
رامسر تله‌کابینی دارد که از کناره‌ی دریا آغاز می‌شود و به بلندی‌های جنگل می‌رسد.

بوستان صفارود، ییلاق گرسماسر، جنگل زیبای دالخانی با مه غلیظش و دهستان جنت‌رودبار که سرزمین گل‌گاوزبان است، دیگر دیدنی‌های این شهر زیبا هستند.

آمل

آمل اولین پایتخت علویان بوده است. این شهر بیشترین تعداد جاذبه‌های گردشگری استان را در بخش آثار باستانی و طبیعت‌گردی به خود اختصاص داده است. آمل در مرکز مازندران واقع شده است و شغل اصلی ساکنانش را کشاورزی تشکیل می‌دهد. مرکبات، سیب و برنج از مهم‌ترین محصولات آمل هستند.

پارک دهکده طلایی آمل، پل دروازه چشمه و پل معلق برخی دیدنی‌های شهر هستند.

بهشهر

در شرقی‌ترین نقطه‌ی مازندران شهری به نام بهشهر وجود دارد که پیشینه‌اش به دوران میانه‌سنگی می‌رسد.

باغ شاه، غار هوتو، خلیج زیبای میانکاله با درختچه‌های تمشک وحشی و درخت‌های انار، دریاچه عباس‌آباد، پارک جنگلی عباس‌آباد و چشمه عمارت از دیدنی‌هایی هستند که گردشگران هنگام سفر به این شهر از آن‌ها بازدید می‌کنند.

بابل

بابل، شهر بهارنارنج، شهری دانشگاهی است و دیدنی‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد.

 کاخ و برج سلطنتی، کیجا تکیه، گنجینه، بنای درویش فخرالدین و پل محمدحسن خان از مکان‌های دیدنی داخل بابل هستند.

تنکابن

تنکابن، در غرب مازندران، شهریست که آن را با صدای مرغ‌های دریایی و خیابان‌هایی با درختان نارنج و پرتقال می‌شناسند. دیلم خاصه، فیض و شهسوار نام‌هایی بوده‌اند که این شهر تاکنون به خود دیده است.

غار آبی دانیال، دره‌ی سه‌هزار، جنگل دوهزار، چشمه‌ی آب‌گرم فَلَکدِه و پارک جنگلی چالدَره را در سفر به این شهر و اطراف آن نباید از دست داد.

چالوس

چالوس از معروف‌ترین شهر‌های مازندران است و بخش زیادی از این شهرت را از جاده‌ی زیبایش می‌گیرد. این شهر را در قدیم به نام‌های سالوس یا شالوس می‌نامیدند.

جاده چالوس در تمام فصل‌های سال میزبان گردشگرانی است که ممکن است هوس خوردن آش داغ و تماشای زیبایی مسیر، آن‌ها را به این‌جا کشانده باشد. اما خود شهر با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی‌اش تابستان‌ها و بهار‌های شلوغی دارد.

بسیاری از گردشگران چالوس را با پارک جنگلی نمک‌آبرود و تله‌کابین آن می‌شناسند. تله‌کابین که یکی از مهم‌ترین بخش‌های توریستی این شهر است، امکان صعود به قله‌ی زیبای مدو بن را فراهم می‌کند.

کلاردشت

کلاردشت یکی از معروف‌ترین ییلاقات شمال ایران است که در ۴۸ کیلومتری چالوس قرار گرفته است. در حالی‌که بسیاری از مردم این منطقه به زبان مازندرانی سخن می‌گویند، عده‌ای از ساکنان آن به زبان لَکی و کردی نیز حرف می‌زنند.
زیبایی رویایی جاده‌ی کلاردشت به عباس‌آباد را نمی‌توان از یاد برد. دهکده‌ی مازیچال و اقیانوس ابرهایش از دیگر مکان‌های دیدنی این منطقه است. 

نوشهر

نوشهر با نام قدیمی تَجَن، روستایی بود که در زمان قاجار مورد توجه حکومت وقت قرار گرفت و در زمان پهلوی اول با احداث بندرگاه رونق زیادی پیدا کرد.

مردم این شهر زبان مازندارانی را با گویش کجوری حرف می‌زنند.

پارک چنگلی سی‌سنگان با درختان متنوع و انبوهی از شمشاد‌ها از قدیمی‌ترین پارک‌های ایران است.

نور

پارک جنگلی نور به آلاچیق‌های چوبی، رستوران و زمین ورزش مجهز است. خانه و آرامگاه نیما یوشیج نیز در روستای یوش –از روستا‌های این شهرستان- قرار گرفته است. آب‌گرم لاویج، آبشار آب‌پری، غار کهو و روستای بَلَده و... را نیز نباید از یاد برد.

اقامت‌گاه‌ها

هتل بام سبز رامسر و کلبه‌های جنگلی آن در ارتفاعی حدود هفتصد متر بالاتر از دریا، هتل سالاردره ساری، هتل آپارتمان وستا تنکابن و هتل بزرگ مازندران در رامسر چند نمونه از هتل‌های استان هستند.

کلبه چوبی الیزه در بابل، اقامت‌گاه روستایی شورا در جنت رودبار، خونه‌ی مادربزرگ در بهشهر، جنت رامسر، عاروس ویشه آمل، خونه‌ی مادرجون تنکابن و... از اقامت‌گاه‌های روستایی و بوم‌گردی هستند که گردشگران برای تجربه‌ی زندگی محلی به سراغ آن‌ها می‌روند.

غذا‌های محلی

هر استانی غذا‌های محلی خودش را دارد و این غذا‌ها طعم‌های جدید و دلپذیری را به مسافران معرفی می‌کنند، مازندران هم از این قاعده مستثنی نیست و مجموعه‌ی گسترده‌ای از غذا‌های خوش‌طعم را در مناطق مختلف خود جای داده است.
انار و رب انار نقش خاصی در غذا‌های این استان ایفا می‌کنند.

مرغ ترش مازندارنی که با مرغ ترش گیلان متفاوت است و در تهیه‌ی آن از سبزیجات محلی و همچنین گردو استفاده می‌شود، آش کدو، کویی پلا یا کدو حلوایی و برنج که در میان مازندرانی‌ها طرفداران زیادی دارد، خورش سیر انار، بیج‌بیج که از ترکیب گوشت چرخ‌کرده، پیازداغ، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی تهیه می‌شود، آلو مسما با آلوی مازندرانی، آغوز مسما، باقالا وابیج و کدوبره تعدادی از غذا‌های محلی مازندران هستند.

رستوران‌ها

مازندران را با اکبرجوجه‌اش می‌شناسند. شعبه‌ی اصلی اکبرجوجه در گلوگاه قرار دارد و تقریبا در هر منطقه‌ای از مازندران می‌توان شعبه‌ای از آن را پیدا کرد و اطمینان داشت که کیفیت تمام شعبه‌ها یکیست.

رستوران قدیمی برادران و رستوران کشتی که به خاطر نوع پخت ماهی‌اش شهرت دارد در رامسر، رستوران آبادگران نرسیده به چالوس، مجتمع نارنجستان محمودآباد، مجتمع تفریحی میزبان در بابلسر با انواع غذا‌های ایرانی و فرنگی، رستوران تمیشون در مسیر نوشهر به نور با فسنجان و مرغ و آلوی مشهورش، حسن‌رشتی نوشهر و کته‌های خوش‌طعم و بویش، برخی از رستوران‌های خوب مازندران هستند که تجربه‌ای متفاوت از سفر به مازندران را برای شما رقم خواهند زد.

صنایع دستی

وجود خاک رس باعث شده ساخت کوزه‌ها و ظرف‌های سفالی در مازندران رونق داشته باشد. گلیم‌بافی نیز از صنایع‌دستی قدیمی این استان است که معمولا با طرح‌های هندسی همراه است. جاجیم‌بافی با طرح‌های خشتی، پنجه‌ای، چهارگل و...، سوزن‌دوزی، نمدمالی، حصیربافی، شمد و ملحفه، منبت‌کاری، رنگرزی و چاپ سنتی، سرامیک سازی و... از دیگر صنایع دستی این استان سرسبز هستند.

سوغات

سوهان کنجدی یا پشت‌زیک از خوراکی‌های خوش‌مزه‌ی این استان است.

 آغوزنون، رشته‌به‌رشته که از ترکیب رشته، گردو، خاک قند، هل و روغن تهیه می‌شود و طرفداران زیادی دارد، قماق که در خانواده‌ی شیرینی‌ها قرار می‌گیرد، ولی در پخت آن از شکر استفاده نمی‌شود، برنجک، کماج مخصوص مازندران، نان کوهی یا نان ییلاقی آمل، کلوچه و کوکی، آب‌دندون که بیشتر در آمل طبخ می‌شود، نان قتلمه که مخصوص ماه رمضان است، عسل، انواع مربا، ترشی و لواشک از سوغاتی‌های لذیذ استان مازندران هستند.

آداب و رسوم

جشن تیرگان آمل، جشن ورف‌چال، جشن کشتی لوچو برخی از رسوم شهر‌های مختلف مازندران هستند.

در کندلوس مراسم نوروز آداب خاص خود را دارد؛ هنگام حلول سال نو –با استخاره- چند کودک یا نوجوان خانواده را به عنوان مج یا خوش‌قدم انتخاب می‌کنند. پس از تحویل سال او با یک سینی که در آن قرآن، شیرینی، سبزه و یک ظرف آب قرار دارد -پیش از بقیه- وارد خانه می‌شود و آب را در گوشه‌ی اتاق‌ها می‌ریزد تا سال پربرکتی برای اهل خانه شروع شود.

استان گیلان

 قرار گرفتن گیلان در میان رشته کوه‌های البرز، کوه‌های تالش و دریای کاسپین (دریای خزر) سرزمینی را به وجود آورده که در هر سوی آن رودخانه‌ای از کوه سرازیر می‌شود و سبزی جنگل‌ها چشم را خیره می‌کند.

 تاریخچه

یافته‌های باستان شناسان حاکی از این است که در گیلان تمدن‌هایی سه هزار ساله همچون مارلیک و اَملَش وجود داشته‌اند.

در لغت‌نامه‌ی دهخدا در مدخل گیلان آمده است که گیلان ترکیبی از «گیل» و «آن» است؛ «آن» پسوند مکان است. پس گیلان یعنی سرزمین مردم گیل -گیل‌ها قومی از مردم ایران هستند که با گویش گیلکی حرف می‌زنند.

گیلان در اواخر دوره‌ی قاجار به دروازه‌ی اروپا شهرت داشت. این استان نقش مهمی در تاریخ معاصر کشورمان داشته است که نهضت مشروطه و قیام جنگل به رهبری میرزا کوچک‌خان از اثرگذارترین آنهاست.

جغرافیا

استان گیلان دوازدهمین استان پرجمعیت کشور است و به دلیل آب‌وهوای معتدل و خاک حاصلخیز، تراکم جمعیت در آن بالاست و جایگاه سوم را از این نظر در میان استان‌های کشور داراست.
استان گیلان از شمال با دریای خزر و کشور آذربایجان از جنوب با استان‌های زنجان و قزوین و از شرق با استان مازندارن هم‌مرز است.

آب و هوا

آب و هوای این استان معتدل مرطوب است. کوهستان‌های تالش و رشته‌کوه‌های البرز مانع از عبور رطوبت دریا به سوی مازندران می‌شوند و در بیشتر ماه‌های سال میزان رطوبت در این استان بالاست. رطوبت زیاد باعث تعدیل آب و هوا می‌شود؛ یخبندان شدید یا روز‌های خیلی گرم به ندرت در این منطقه اتفاق می‌افتد، البته گاهی افزایش رطوبت در تابستان باعث می‎شود ماه‌های متمادی شاهد روز‌های شرجی در این استان باشیم.

شهر‌های استان

استان گیلان دارای ۱۶ شهرستان است که عبارتند از: آستارا، آستانه اشرفیه، املش، بندر انزلی، تالش، رشت، رضوان‌شهر، رودبار، رودسر، سیاهکل، شفت، صومعه‌سرا، فومن، لاهیجان، لنگرود و ماسال.

رشت

رشت بزرگ‌ترین شهر استان گیلان است و تلفظ محلی آن «رِشت» به معنای باریدن است. میانگین بارش سالانه در رشت ۱.۳۵۹ میلی‌متر است که سبب شده اولین مرکز استان در زمینه‌ی میزان بارش سالیانه باشد و به نام شهر باران‌های نقره‌ای معروف شود.

رشت در سال ۲۰۱۵ به عنوان شهر خلاق خوراکی در یونسکو ثبت شده است که این امر به دلیل وجود ۲۲۰ خوراکی محلی و تنوع فرآورده‌های غذایی محلی در این شهر است.

پیش از ورود به شهر، پارک جنگلی سراوان و موزه میراث روستایی گیلان و در داخل شهر میدان شهرداری، برج ساعت که نماد شهر رشت است، خانه‌ی میرزا کوچک‌خان جنگلی، عمارت کلاه‌فرنگی، باغ محتشم یا پارک شهر، خانه‌های تاریخی سمیعی و آوانسیان، موزه میرزا کوچک‌خان و موزه رشت از مکان‌هایی هستند که در سفر به این شهر باید دید.

بندر انزلی

بندر انزلی دومین شهر پرجمعیت استان گیلان است. انزلی به دلیل بندر بودن و ارتباط کشتیرانی با سایر شهر‌های جهان به دروازه‌ی اروپا شهرت داشته است. در سال ۱۳۸۴ منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی به عنوان یکی از هفت منطقه‌ی آزاد کشور معرفی شد.

انزلی دارای آب و هوای مرطوب و پرباران‌ترین شهر ایران است.

تالاب انزلی وسعتی حدود ۲۰ هزار هکتار دارد این تالاب هر سال پذیرای پرندگان مهاجری است که برای گذراندن زمستان از روسیه و همسایگان شمالی ایران به این تالاب می‌آیند. تالاب سرخانکل بخشی از تالاب انزلی و مسیر رسیدن به نیلوفر‌های آبی است.

پل تاریخی غازیان، برج ساعت (مناره انزلی)، کشتی میرزاکوچک‌خان، کاخ موزه میان‌پشته، بلوار ساحلی، گورستان لهستانی‌ها، بنای حافظیه‌ی انزلی و شنبه‌بازار از مناطق دیدنی در بندر انزلی به شمار می‌روند.

آستارا

آستارا شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و هم‌مرز با جمهوری آذربایجان است. آستارا از یک‌سو به رشت و انزلی، از یک‌سو به اردبیل و گردنه حیران و از سوی دیگر به جمهوری آذربایجان و باکو می‌رسد.

گردنه‌ی حیران، ساحل صدف، بازارچه ساحلی، تالاب استیل، چشمه آب‌گرم کوته کومه و آبشار لاتون، آستارا را به مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.

تالش

تالش نام یکی از اقوام ایرانیست که سکونت‌گاه آن‌ها از جمهوری‌آذربایجان شروع می‌شود و تا گیلان و اردبیل ادامه دارد.

شهرستان تالش از یک‌سو به کوه‌های مرتفع تالش می‌رسد و از یک‌سو به جلگه‌ای در کنار دریا که همین باعث تنوع آب‌وهوایی و پوشش گیاهی در این منطقه شده است.

تالش رتبه نخست تولید ماهیان خاویاری را در کشور داراست. تنباکو، کیوی، اَزگیل و عسل از محصولات مهم این شهر است.

جنگل گیسوم، پارک جنگلی سیاه‌داران، سورتمه ریلی، ییلاقات مریان و آق‌اولر، ییلاقات سوباتان، جاده اسالم به خلخال و آبشار ویسادار، منطقه تالش را به انتخاب بسیاری از گردشگران در فصل‌های بهار و تابستان تبدیل کرده است.

لاهیجان

در مورد وجه تسمیه‌ی لاهیجان نظریات متفاوتی وجود دارد عده‌ای می‌گویند لاهیجان معرب‌شده‌ی لاهیگان است، لاهیگ به معنای بافتنی‌ست و آن هم پسوند مکان است؛ پس لاهیجان یعنی شهر بافندگان و نساجان.

نظر دیگری هم وجود دارد که می‌گوید «لاه» در زبان پهلوی به معنای ابریشم است و «جان» پسوند مکان است پس معنای لاهیجان شهر ابریشم است.

لاهیجان به دلیل داشتن باغات چای در ایران شهرت دارد. اولین بار کاشف‌السلطنه چای را از هند به ایران آورد و آب‌وهوای لاهیجان را مناسب کشت چای دید.

 اماکن دیدنی لاهیجان شامل آبشار شیطان‌کوه، مرداب سوستان، پارک جنگلی میرصفا، بقعه شیخ زاهد، بقعه چهرپادشاه، پل حشمتی لاهیجان، مسجد جامع، موزه چای، مسجد اکبریه، حمام گلشن و استخر لاهیجان است.

فومن

درباره وجه تسمیه‌ی فومن گفته شده که فومن یک واژه‌ی باقی‌مانده از زبان ایران باستان است و از دو بخش «فو» یا «پو» و «من» تشکیل شده است. «پو» یا «پویی» در زبان اوستایی به معنی پناه دادن و «من» به معنای اندیشیدن است؛ پس فومن به معنای پناهگاه اندیشمندان است.

فومن را به دلیل مجسمه‌های زیادی که در آن وجود دارد با نام شهر مجسمه‌ها می‌شناسند. فومن همچنین درخت‌های چنار بسیاری دارد که جلوه‌ی خاص آن است. شهر پلکانی ماسوله و قلعه رودخان از جاذبه‌های اطراف فومن هستند.

اقامت‌گاه‌ها

هتل‌های اردیبهشت، کادوس، پردیس و پامچال در شهر رشت، هتل سفیدکنار انزلی، اقامت‌گاه میکال در روستای میکال سیاهکل، دیلمای در روستای تازه‌آباد جنگاه، کلبه‌ی روستایی باغچه مریم در اطاقور، مجتمع اقامتی روستای پونل، لوتکا در جاده انزلی به کیاشهر فقط تعداد محدودی از اقامت‌گاه‌های فراوانی هستند که در این استان قرار دارند.

غذا‌های محلی

گیلان به دلیل داشتن ماهی، زیتون و انواع سبزی‌های محلی، لیست بلند بالایی از غذا‌های خاص دارد. از مهم‌ترین غذا‌های محلی گیلان می‌توان به میرزاقاسمی، باقلاقاتق، تُرشِ‌تَره، اناربیج، کال کباب، مرغ فسنجان یا مرغ لاکو، واویشکا، ترش‌شامی، شِش‌انداز، سیرابیج، سیرقلیه و بورانی بادمجان اشاره کرد.

رستوران‌ها

اگر به دنبال رستوران‌های شیک و امروزی‌تر هستید رستوران‌های رازقی، گرند و مس در رشت گزینه‌های مناسبی هستند اگر بخواهید غذا‌های محلی گیلان را امتحان کنید شورکولی، میرزا و گیله‌زن را در رشت از دست ندهید.
طرفداران کباب و ماهی حتما باید سری به دستک در اطراف کیاشهر بزنید. در روبنه و نازسرا هم کباب‌های متری طبخ می‌شود.

رستوران پرستو در صومعه‌سرا، کبابی سعید و دوستان در انزلی و رستوران زیبا در لاهیجان هم غذا‌های باکیفیتی به مشتری‌هایشان ارائه می‌دهند.

صنایع دستی

در هر بخش از گیلان صنایع‌دستی خاصی رواج دارد برای مثال سفال‌گری در املش، شال‌بافی در تالش، چارق‌دوزی در ماسوله و ابریشم‌بافی در لاهیجان رواج دارد. حصیربافی و مصنوعات چوبی از دیگر صنایع‌دستی گیلان است.

سوغات

نوع اقلیم و آب‌وهوای این منطقه باعث شده که محصولات کشاورزی و دامی بسیاری در آن به عمل آید.

چای، برنج، زیتون رودبار، انواع ماهی تازه، ماهی دودی و شور، بادام زمینی، مرکبات، کلوچه فومن، رشته‌خشکار و عسل از سوغاتی‌های این استان است.

آداب و رسوم

در گیلان، آداب و رسوم زیادی به خصوص در استقبال از نو شدن سال وجود داشته است که برخی از آن‌ها کم‌رنگ شده و فقط در مناطق روستایی به حیات‌شان ادامه می‌دهند.

یکی از مراسم روز‌های آخر سال نوروزخوانیست که به استقبال بهار می‌روند. پیش از آغاز بهار افرادی که به آن‌ها نوروزخوان گفته می‌شد در کوچه و خیابان‎ها به راه می‌افتادند و اشعاری در وصف زیبایی بهار می‌خواندند.

چهارشنبه‌سوری از آن مراسمی است که غروب آخرین سه‌شنبه سال در همه شهر‌های کشورمان برگزار می‌شود. در گیلان به آن گول‌گول چهارشنبه می‌گویند و در آن مقداری کاه، خار، بوته و گَوَن را به شکل پشته‌هایی درمی‌آورند و آن‌ها را آتش می‌زنند.

لافندبازی که در نوروز و گاهی هم در اعیاد مذهبی یا بازار‌های محلی هفتگی برگزار می‌شود، چیزی شبیه بندبازی است که با چهار نفر اجرا می‌شود و مردم به دور معرکه‌ی آن‌ها جمع می‌شوند.

استان اردبیل

استان اردبیل بیست‌وپنجمین استان کشور در شمالی‌ترین نقطه ایران قرار دارد. مساحت آن بالغ بر ۱۸۰۱۱ کیلومترمربع است که از شمال به جمهوری آذربایجان، از شرق به استان گیلان، از جنوب به استان زنجان و از غرب به استان آذربایجان‌شرقی محدود است. از نظر مختصات جغرافیایی مدار‌های ۳۷ درجه و ۴۵ دقیقه و ۳۹ درجه و ۴۲ دقیقه منتهاالیه شمالی- جنوبی و نصف‌النهارات ۴۸ درجه و ۵۵ دقیقه و ۴۷ درجه و ۳ دقیقه منتهاالیه غربی- شرقی استان را می‌پوشاند. میزان نزولات جوی در استان بطور متوسط از ۲۵۰ الی ۶۰۰ میلیمتر در نوسان است. براساس آخرین تقسیمات کشوری، استان اردبیل شامل شهرستان‌های اردبیل، بیله‌سوار، پارس‌آباد، خلخال، مشکین‌شهر، مغان، نمین، نیر و کوثر (کیوی) است.

تاریخچه

در نوشته‌های تاریخ‌شناسان گفته شده که اردبیل از «ارد» و «ویل» ساخته شده است. «ارد» به روز بیست و پنجم هر ماه گفت می‌شود و در عین حال نام یکی از فرشتگاه آیین زرتشتی و معنایش «قانونی» و «مقدس» است. «ویل» نیز از کلمه‌های کهن آریاییست و معنایش «شهر» است. به این ترتیب اردبیل «شهر مقدس» است. 

این شهر در طول تاریخ به دلیل شرایط طبیعی کم‌نظیر و موقعیت استراتژیکش مورد توجه بوده است. محوطه‌های باستانی مختلفی از دوران پیش از اسلام در این استان کشف شده‌اند و یادگار‌های فراوانی نیز از حکومت‌های مختلف دوره‌های پس از اسلام در این استان به‌جامانده‌اند. منطقه‌ی باستانی یَری ملقب به شهر یَری که در نزدیکی مشگین‌شهر قرار دارد نشان از سابقه‌ی چندهزارساله‌ی سکونت انسان در این استان است.

اوج شکوه اردبیل در قرن‌های گذشته را می‌توان مربوط به دوران صفویه دانست که خاندان شیخ‌صفی‌الدین اردبیلی بر مسند حکومت بودند.

جغرافیا

استان اردبیل که توسط کوه‌های سبلان، طالش و بزغوش احاطه شده است، از جنوب با استان زنجان، از غرب با استان آذربایجان شرقی و از شرق با گیلان همسایه است. بخشی از مرز مشترک ایران با کشور جمهوری آذربایجان نیز در شمال این استان واقع شده است. اردبیل به‌واسطه‌ی چشمه‌های آب‌گرم فراوانش شهرت دارد.

آب و هوا

قرارگرفتن میان کوه‌های بلند و برف‌گیر باعث شده این استان جزء استان‌های سرد ایران باشد؛ بنابراین بهترین زمان برای سفر به این استان بهار و تابستان است که از سرمای هوا کاسته شده است. هرچند برای عاشقان برف و سرما، زمستان‌های اردبیل یک مقصد ایده‌آل است.

شهرستان‌ها

اردبیل

شهر اردبیل یکی از سردترین شهر‌های ایران است. نام آن روی لوح‌های سومِریان ثبت شده و حکایت از تاریخی پنج‌هزار ساله دارد. بیشتر مردم شهر از راه کشاورزی امرارمعاش می‌کنند و البته اردبیل به سرعت مسیر صنعتی‌شدن را طی می‌کند.

خانقاه و بقعه‌ی شیخ صفی‌الدین مهم‌ترین جاذبه‌ی گردشگری این شهر است که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است. علاوه بر آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، مقبره‌ی چند تن از بزرگان دیگر نیز در این بنا قرار دارد که از میان آن‌ها می‌توان به شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه سلسله‌ی صفویه) و همسر او اشاره کرد. آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرئیل دیگر بقعه‌ی تاریخی مهم شهر اردبیل است.

اردبیل میزبان شورابیل یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های طبیعی درون شهری ایران است. امکانات رفاهی و تفریحی متنوعی همچون قایق‌سواری، دوچرخه‌سواری و مسیر پیاده‌روی دور دریاچه در این محل در نظر گرفته شده است.

مسجد جامع اردبیل یا جمعه مسجد، یادگاری از دوران سلجوقیان و هم‌چنین بازار تاریخی اردبیل از جاذبه‌های تاریخی این شهر است. از میان خانه‌های تاریخی اردبیل می‌توان به خانه صادقی، خانه ارشادی و خانه سید هاشم ابراهیمی اشاره کرد.

چندین پل تاریخی نیز در شهرستان اردبیل وجود دارد که پل‌های ابراهیم آباد، هفت‌چشمه، نادری، سیدآباد و یعقوبیه یا پنج‌چشمه تعدادی از آن‌ها هستند. ساخت برخی از این پل‌ها به دوران صفوی بازمی‌گردد.

دریاچه‌ی نئور از جاذبه‌های گردشگری طبیعی شهرستان اردبیل است که حدود پنجاه کیلومتر از این شهر فاصله دارد. در اطراف این دریاچه مسیر‌های کوهنوردی و پیاده‌روی بسیار زیبایی وجود دارد که به سمت مرز استان‌های اردبیل و گیلان می‌رود.

مشگین شهر

مشگین شهر در دامنه‌ی کوه سبلان و در کنار رود‌های مشگین‎چای و خیاو واقع شده است. این شهر را در قدیم خیاو می‌نامیدند.

محوطه‌ی تاریخی شهر یَری از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مشگین‌شهر است. سنگ‌افراشته‌های شهر یری یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این منطقه‌ی باستانی است. در این سنگ‌افراشته‌ها تصاویری از چهره‌های انسان‌هایی بدون دهان حک شده است.

پل معلق مشگین شهر سازه‌ای مدرن است که ۳۶۵ متر طول دارد. این پل طولانی‌ترین پل معلق خاورمیانه است. با عبور از این پل نمای زیبایی از پارک جنگلی مشگین شهر دیده می‌شود.
چند قلعه‌ی تاریخی نیز در شهرستان مشگین شهر وجود دارند که از میان آن‌ها می‌توان به کهنه قلعه، قلعه قهقهه و قلعه دیو اشاره کرد.

ارتفاعات باشکوه سبلان که در فهرست آثار طبیعی ملی ایران هم ثبت شده، در نزدیکی مشگین‌شهر قرار دارد. علاوه بر کوهنوردی و صعود به قله، دامنه‌های این ارتفاعات نیز جذابیت‌های زیادی برای طبیعت‌گردی دارد.

نَمین

نَمین در منطقه‌ی مرزی ایران و جمهوری آذربایجان واقع شده است. آب‌و‌هوای معتدل این شهر تحت‌تاثیر رطوبت و نم دریای خزر است. برخی شواهد نشان می‌دهد انتخاب نام نمین –به معنای «رطوبت‌دار» - تاکیدی بر همین مسئله است.

در فاصله‌ی ۱۰ کیلومتری شهر نمین می‌توانید از جنگل فَندُقلو بازدید کنید. منطقه‌ای سرسبز که از اواخر اردیبهشت تا اواخر خرداد پوشیده از گل‌های بابونه می‌شود. در این زمان از سال گل‌های بابونه وحشی، دشتی به وسعت چندصدهکتار را دربرمی‌گیرند.

دریاچه سو‌ها یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری شهر نمین است که در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد. دریاچه‌ی سو‌ها حدود چهل کیلومتر از اردبیل فاصله دارد.

گردنه‌ی حیران در مسیر آستارا به اردبیل نیز یکی از جذاب‌ترین جاده‌های ایران است.

خَلخال

خَلخال که تا سال ۱۳۵۸ هروآباد خوانده می‌شد، در جنوب استان قرار گرفته است. برخی یافته‌های باستان‌شناسی پیشینه‌ی این شهر را به نیمه‌ی دوم هزاره‌ی اول پیش از میلاد نسبت می‌دهند.
جاده‌ی اَسالِم به خلخال یکی از زیبا‌ترین جاده‌های ایران است. مسیری جنگلی به طول ۸۰ کیلومتر که شهر اسالم در استان گیلان را به شهر خلخال در استان اردبیل می‌رساند. جاده‌ای پر پیچ و خم که از میان جنگل و کوه می‌گذرد.

سرعین

شهر سرعین به چشمه‌های آب گرم فراوانش معروف است که مسافران زیادی را به این شهر می‌کشاند. مجتمع‌های آب درمانی و آب‌گرم‌های فراوانی در سرعین فعالیت می‌کنند. تپه‌ی باستانی آناهیتا و پیست اسکی آلوارِس از دیگر جاذبه‌های گردشگری شهر سرعین هستند.

اقامت‌گاه‌ها

در شهر اردبیل نمی‌توان سراغ هتل‌های لوکس را گرفت، ولی چند هتل میان‌رده در این شهر وجود دارد. هتل سبلان از هتل‌های خوب اردبیل است. هتل مهدی، هتل دریا، هتل شورابیل و هتل نگین از دیگر هتل‌های اردبیل هستند.
در شهر سرعین، اما هتل‌های زیادی فعالیت می‌کنند که هتل لاله، هتل رویال پارک و هتل ارشاد از هتل‌های خوب شهر سرعین هستند.

چند اقامت‌گاه بوم‌گردی نیز در استان اردبیل وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به اقامت‌گاه‌های بوم‌گردی شوئون، باجیلار سردابه، کزج و اکوکمپ ملک‌سویی اشاره کرد.

رستوران‌ها

کبابی حاج مالک در اردبیل به کباب‌های تازه‌اش معروف است. رستوران خانه‌ی صادقی هم جزء رستوران‌های خوب اردبیل است که در بنایی تاریخی قرار دارد. رستوران شاه‌عباس هم در بنای تاریخی حمام ابراهیم‌آباد قرار دارد.

رستوران‌های معین‌دربار و گل‌سرخ از دیگر رستوران‌های باکیفیت شهر اردبیل هستند.

رستوران پیزاپیزا، رستوران زنجیره‌ای پدرخوب (شعبه‌ی اردبیل) و پیتزا سارا هم جزء رستوران‌هایی هستند که می‌توان در منوی آن‌ها سراغ غذا‌های فرنگی و فست‌فود را گرفت.

صنایع دستی

ورنی یکی از صنایع دستی استان اردبیل است. ورنی با استفاده از نخ‌های پشمی یا ابریشمی و یا تلفیقی از این دو بافته می‌شود و گاهی به عنوان زیرانداز از آن استفاده می‌شود. عشایر ائل‌سوون دشت‌مغان از عمده‌ترین تولیدکنندگان ورنی هستند.

گلیم، جاجیم، خراطی چوب، جوراب‌سنتی و نمد از دیگر صنایع دستی استان اردبیل هستند. مفرش و اُجاق قَراقی از دیگر صنایع دستی هستند که عشایر استان اردبیل به تولید آن می‌پردازند.

غذا‌های محلی

آش میوه یکی از غذا‌های سنتی خاص استان اردبیل است که برای تهیه‌ی آن از میوه‌های خشک استفاده می‌شود. آش دوغ دیگر غذای محلی استان اردبیل است که در آن از نخود، برنج، دوغ محلی، سبزی، ماست و ... استفاده می‌شود.

پیچاق‌قیمه غذای لذیذ دیگریست که برای تهیه آن از بادام، گوشت، پیاز، تخم مرغ، و برگ‌مو استفاده می‌شود. خوردن ساج‌کباب یا ساج قورما را هم نباید از یاد برد. این غذا با گوشت، پیاز، روغن حیوانی، نان لواش خشک، ماست، سیر و نمک و فلفل تهیه می‌شود.

خَشیل نیز از غذا‌های پرطرفدار اردبیل در فصول سرد سال است که با شیره‌ی خرما (عسل)، بلغور گندم، آرد، کره، دارچین و شکر تهیه می‌شود.

سوغات

عسل، سرشیر و کره‌ی محلی از سوغاتی‌های مشهور استان اردبیل هستند.

حلوای سیاه یکی ازخوراکی‌های قدیمی و معروف این استان است. باقلوا و نان فطیر استان اردبیل هم طرفداران زیادی دارد. 

آداب و رسوم

از میان رسوم مختلفی که در شهر‌های این استان وجود داشته است، می‌توان به رسم پارچه‌کَسدی اشاره کرد که امروزه تنها در برخی از مناطق استان انجام می‌شود. پارچه‌کَسدی به جشنی زنانه گفته می‌شد که پیش از جشن عروسی برگزار می‌شد و در آن زنان فامیل برای عروس، لباس می‌دوختند.

آیین‌های نوروز و عزاداری ماه محرم از دیگر آدابیست که با همان حال‌و‌هوای سنتی در شهر‌های استان برگزار می‌شود.

استان آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی اقلیمی سردسیر در شمال‌غرب ایران است. سرزمینی که به پایمردی‌های مبارزانی، چون ستارخان و باقرخان، به تدبیر زنان هنرمند، به طبیعت استوار و باصلابت و به خوردنی‌های خوش‌مزه و رنگارنگ شناخته شده است.
ریشه‌ی نام این استان را در واژه‌ی آذر یا همان آتش دانسته‌اند که تحمل زمستان‌های طاقت‌فرسای منطقه بی‌حضورش ناممکن است.

تاریخچه

پیشینه‌ی آذربایجان شرقی به حکومت ماد‌ها بازمی‌گردد. این سرزمین به شکلی که امروز می‌شناسیم حاصل بار‌ها و بار‌ها تغییر و دیگرگونی است. در تقسیمات کشوری ایران، در سال ۱۳۱۶ بخش‌های بزرگی از آذربایجان شرقی امروز به همراه آستارا و اردبیل به عنوان استان سوم ایران با نام آذربایجان خاوری نام‌گذاری شد. بعد‌ها شهر آستارا و توابع آن از این استان جدا شد و شهر مراغه از توابع آذربایجان باختری به آن پیوست. در سال ۱۳۷۲ با جدایی اردبیل و تشکیل یک استان جدید، استان آذربایجان شرقی با مرز‌های کنونی مشخص شد.

جغرافیا

آذربایجان شرقی از شمال با کشور‌های آذربایجان و ارمنستان، از غرب و جنوب غرب با استان آذربایجان غربی، از شرق با استان اردبیل و از جنوب با زنجان، هم‌جوار است. رود مرزی و خروشان اَرَس و ارتفاعات سَهَند از مشهورترین مظاهر طبیعی این استان هستند. باغ‌های گردو، بادام، انجیر، انگور، زردآلو و درختان خودروی سنجد در نقاط مختلف استان دیده می‌شود.

آب و هوا

آذربایجان از استان‌های سردسیر و برف‌گیر کشور است، اما به دلیل پهناور بودن در فصول مختلف سال آب‌وهوای متفاوتی را تجربه می‌کند. با آن‌که فصل گرما در این استان بسیار کوتاه است، مردم شهر‌های جلفا و میانه در تابستان دمای بالای ۴۰ درجه را هم تجربه می‌کنند.

فصل سرد سال در این منطقه تقریبا از مهرماه شروع می‌شود و تا اواسط فروردین ادامه می‌یابد.
 
شهر‌های استان آذربایجان شرقی 

مردم شهر‌های آذربایجان شرقی به سخت‌کوشی، نظم و مهمان‌نوازی شهرت دارند. این استان از ۲۱ شهرستان تشکیل شده است که بسیاری از آن‌ها در فصل‌های مختلف سال میزبان مهمانان بسیاری از سراسر کشور هستند. این استان مقصد بی‌نظیری برای علاقه‌مندان به مناطق سردسیر، نقاط برف‌گیر و ورزش‌های زمستانی است.

میانه، سراب، مرند، چاراویماق، اهر، بستان‌آباد، شبستر، ورزقان، هریس، مراغه، تبریز، کلیبر، هشترود، اسکو، جلفا، خداآفرین، ملکان، آذرشهر، بناب، عجب‌شیر و هوراند شهر‌های این استان هستند.

تبریز

تبریز بزرگ‌ترین شهر ناحیه غرب و شمال غرب ایران و مهم‌ترین مرکز صنعتی بخش آذربایجان است. این شهر در دوره‌های طولانی از تاریخ ایران، پایتخت کشور و همواره از شهر‌های مهم و استراتژیک ایران بوده است. تبریز مقصداصلی گردشگران به استان آذربایجان شرقی است و بسیاری از گردشگران، علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، آن را به دلیل غذا‌ها و خوردنی‌های بی‌نظیرش انتخاب می‌کنند. تبریز شهری بادگیر با زمستان‌های سرد و پربرف است.

بازار بزرگ تبریز که بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده‌ی جهان و ثبت یونسکو است، مسجد کبود، مقبره‌الشعرا، روستای تاریخی کندوان با خانه‌هایی در دل کوه، موزه شهرداری و موزه‌ی قاجار، تفرجگاه و تله‌کابین عینالی، بوستان ایل‌گلی و خانه‌های تاریخی همچون خانه مشروطه، ثقه‌الاسلام، خَتایی، حریری، نیکدل، شربت‌اوغلی و خانه استاد شهریار از مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر است.

جلفا

جلفا از دیگر شهر‌های دیدنی استان است که هر سال از مهمانان بسیاری از سراسر کشور پذیرایی می‌کند. این شهر در مرز ایران با نخجوان و ارمنستان قرار گرفته است و بخش مرکزی منطقه آزاد تجاری ارس به شمار می‌رود.

جلفا دیدنی‌ها بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به جاده مرزی ارس ـ جلفا، رود مرزی و پر آب ارس و سد آن، آبشار دیدنی آسیاب خرابه، کلیسای سنت‌استپانوس و کلیسای چوپان، حمام کُردَشت، کاروانسرای خواجه‌نظر، روستای پلکانی اشتببین، پل ضیاءالملک و بازارچه مرزی جلفا اشاره کرد. 

اهر، هریس و ورزقان

شهر‌های اهر ورزقان و هریس در شمال و شرق تبریز قرار گرفته‌اند و بخشی از مهم‌ترین مناطق دیدنی استان را در خود جای داده‌اند. قلعه بابک که توسط بابک خرم‌دین در قرن سوم هجری بنا شده، جنگل ارسباران، مسجد جامع اهر و بازار اهر از مکان‌های دیدنی این منطقه هستند.

مرند

مرند از قدیمی‌ترین شهر‌های استان است. برخی مورخان معتقدند که پیشینه‌ی این شهر به هزار‌ه‌ی سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد. کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند، مسجد پیربالا (مزار همسر نوح پیامبر)، آبشار پیربالا، غار دوگیجان و روستای دوگیجان از مکان‌هایی هستند که توجه مسافران این منطقه را به خود جلب می‌کنند.

عجب‌شیر، بناب و مراغه

این بخش از استان روی جلگه‌ی حاصل‌خیز و در کنار چند رودخانه پرآب واقع شده است. مراغه دومین شهر بزرگ استان است.

رصدخانه‌ی مراغه، آرامگاه اوحدی مراغه‌ای، گنبد غفاریه در کنار رودخانه‌ی صوفی‌چای برخی از مهم‌ترین دیدنی‌هایی است که نباید دیدن آن‌ها را در سفر به این بخش از استان از دست داد.

اقامت‌گاه‌ها

تعداد هتل‌ها و اقامت‌گاه‌ها در استان آذربایجان شرقی مطلوب است و مسافران به راحتی می‌توانند هتل موردپسند خود را انتخاب کنند. هتل‌های ائل‌گلی، لاله‌پارک، گسترش، مروارید، شهریار و هتل بین‌المللی در تبریز، هتل بزرگ در مراغه،

هتل پارادایس در کلیبر، هتل‌های جهانگردی مرند، سراب و جلفا، هتل کوهستانی ارس در جلفا و هتل بزرگ پردیس در عجب‌شیر تنها بخشی از هتل‌های این استان است که در تمام فصل‌های سال پذیرای گردشگران استان آذربایجان شرقی هستند.
 

اقامت‌گاه بوم‌گردی گلوسنگ در کلیبر، اقامت‌گاه بوم‌گردی هما در کندوان و اقامت‌گاه بوم‌گردی سبک عشایری اوبا هم مناسب کسانی است که می‌خواهند در فضا‌های بومی استان اقامت کنند.

غذا‌های محلی

گردشگران در سفر به آذربایجان شرقی از طعم‌های دلپذیر غذا‌های محلی خاطره‌ای خوشایند به همراه خواهند برد. به جز کوفته و دیزی آذری که معروف‌ترین غذا‌های این استان هستند و تمام مسافران بی‌تردید آن‌ها را امتحان می‌کنند، انواع غذا‌های محلی مثل کباب بُناب، دلمه‌ی برگ مو، دلمه‌ی کلم، خیتاب، دویماج، بیناب خوروشی، آیران آشی، سوغان آشی و انواع نان‌ها و شیرینی‌ها مثل نان اسکو، نان اهری، نان روغنی، قرابیه، سوجوق و باسلوق، خوردنی‌هایی هستند که چشیدن آن‌ها سفر را برای گردشگران رنگین‌تر و خاطره‌انگیزتر می‌کند.

آذری‌ها در کنار وعده‌های ناهار و شام هم از انواع مربا‌ها به عنوان دسر استفاده می‌کنند که مربای پوست پرتقال، زردآلو، انجیر و بالنگ از اصلی‌ترین آن‌هاست.

چشیدن طعم به یادماندنی سیب‌زمینی همراه با تخم‌مرغ آب‌پز و داغ دست‌فروش‌های بازار تبریز را در برنامه خود قرار دهید.

رستوران‌ها

رستوران شاه‌گلی، رستوران رهبری، بناب کباب نصیری، رستوران حاج عیسی، رستوران حاج‌علی، باغچه‌رستوران‌های ایمانی، جلالی و چهارباغ در سردرود، رستوران سنتی شازده، رستوران مظفریه و ده‌ها رستوران دیگر در تبریز و شهر‌های آذربایجان شرقی، مکان‌هایی هستند که می‌توان در آن‌ها طعم انواع غذا‌های محلی و کباب‌های سنتی آذربایجان را امتحان کرد.

صنایع دستی

فرش و قالی، گلیم، چاپ‌های سنتی، رودوزی‌ها و بافتنی‌ها، نگارگری، پارچه‌بافی، نقره‌سازی و مَمَقان‌دوزی از مهم‌ترین صنایع دستی استان آذربایجان شرقی به شمار می‌آیند.
 

سفال‌گری، سوزن‌دوزی و سبدبافی، ساخت ساز‌های محلی، تراش سنگ و زیورآلات سنتی هم در بیشتر نقاط استان انجام می‌شود.

سوغات

بیشتر سوغاتی‌های این استان را انواع شیرینی‌های محلی تشکیل می‌دهد؛ نوقا، ریس، قرابیه، حلوای هویج، حلوای گردوی اسکو، باقلوا، سوجوق و باسلوق شیرینی‌هایی هستند که می‌توان به عنوان سوغات سفر به آذربایجان تهیه کرد. در کنار آن آجیل تبریز، صنایع دستی و زیورآلات دست‌ساز این استان هم می‌تواند ره‌آورد خوبی برای کسانی باشد که در خانه منتظر بازگشت گردشگران هستند.

آداب و رسوم

شب چله (چیله گجه‌سی)، چهارشنبه‌سوری و نوروز از آیین‌های ملی هستند که آذری‌ها بسیار به برگزاری آن‌ها پای‌بند هستند.

مراسم خواستگاری، نامزدی و عروسی هم در این استان با آداب و رسوم فراوان که آذری‌ها هنوز هم به شدت به آن پای‌بندند، برگزار می‌شود.

در شب‌های چله و چهارشنبه‌سوری برای تازه عروس و تازه دامادی که هنوز جشن عروسی خود را برگزار نکرده باشند، ضیافت‌های محفلی به همراه طبق‌کشی و پایکوبی برگزار می‌شود.

عاشیق‌ها در شهر‌های مختلف استان آذربایجان و در مناسبت‌های گوناگون محفل‌گردانی و شعرخوانی می‌کنند و با نواختن موسیقی و خواندن شعر‌های محلی که اغلب سرایندگان آن‌ها نامشخص هستند، حاضران را با سنت‌های دیرین دم‌ساز می‌کنند.

انتهای پیام/